MAKEDONYA TÜRKLERİNDE HIDRELLEZ (IDIRLEZ)

Makedonya'da Hıdrellez eğlenceleri.

Hıdrellez, eskiden olduğu gibi bugün de Balkanların her tarafında ve tabi ki Makedonya’da da önemli bir gündür. Çok özel törenlerle kutlanır.

Eskiden her köyde hıdrellezde hayvanları salmak üzere meraların bazı bölümleri çitle çevrilirdi. Bu yerler hıdrellezden bir ay önce kapatılır, Hırelleze kadar hiçbir hayvan sokulmazdı.  Hıdrellez sabahı çitler kaldırılarak köyün hayvanlarının el değmemiş taze ot yemeleri sağlanırdı. Çünkü Hıdrellez aynı zamanda hayvanların bayramıydı.

Ayrıca hayvanlara özellikle tuz yalatılırdı. Yani, önce hayvanlar için güzel şeyler yapılır, onlara bayram yaptırılırdı.

Hıdrellezin özel yemeği, “süt pidesidir.”  Bu, süt ve yumurta kullanılarak ortasına bir iç yapılan kenarlı bir börek çeşididir. Süt pidesi Hıdrellezde muhakkak yapılan bir börektir ve Hıdrellezin sembolüdür. Süt ve yumurta Hıdrellezle birlikte bol olarak kullanılmaya başlanan iki önemli gıda maddesidir.

Zaten Hıdrelleze kadar tarlaya yoğurt götürülmezdi. O gün her evde bayram sofraları hazırlanır, bayram giysileri giyilir, tam manası ile bir bayram yaşanırdı.

Mümkünse bir kuzu kesilir, dini bayramlarda olduğu gibi büryan yapılırdı. Yapılan büryanlarda taze soğan ve nane bolca kullanılarak, büryanda da yeşillikler hâkim olurdu. Kapılara, pencerelere yeşil meşe ve kralaaç (akasya) dalları takılır, çocukların üstüne yeşillikler atılırdı.   

Doğu Makedonya'da Hıdrellezde küpten niyet çeken Yörük kızları.

Genç kızlar, Hıdrellezden bir gece önce, kendilerine ait bazı ufak eşyaları, takıları bir küp içine koyarak, yaşlı bir kadına emanet ederlerdi. Hıdrellez sabahı küpten çekilen eşyalarla maniler eşleştirilirdi. Böylece kızların hevesleri, niyetleri ve sevgilileri hakkında bilgi sahibi olunur, şakalar yapılarak eğlenilirdi.

Genç kızlar ağaçlara kurdukları salıncaklarda gün boyu sallanarak eğlnirlerdi. Ayrıca kırmızı, beyaz ipliklerden yaptıkları bileklikler takarlar, panayır için Köprülü’ye gittiklerinde, bu bileklikleri dilek tutarak Vardar’a atarlardı.

Günümüzde bu adetler özellikle doğu Makedonya’da bulunan Yörük köylerinde aynen yaşatılmaktadır.

Yusuf Dede Türbesi ve şenliklerin yapıldığı alan.

.

Hıdrellezin ikinci günü olan yedi Mayısta, Ohçebol bölgesinde, Cumalı Köyü’nün hemen yanında Karacali köyünde Yusuf Dede’de şenlikler yapılırdı. Burada, bir Alperen olduğu rivayet edilen Yusuf Dede’nin türbesi bulunmaktadır.

Bu şenliklere uzak yakın bütün Türk köylerinden gelen, her görüş ve meşrepten insanlar katılırdı. Güreşler yapılır, yemekler yenir, değişik köylerden gelenler görüşme fırsatı bulurlardı. Ahmet ve Rüstem pehlivanlar bizim çocukluğumuzun en namlı pehlivanları idi. Şeker, oyuncak ve çeşitli yiyecek satan satıcılar bilhassa çocukları sevindirirdi. Adeta bir panayır havası yaratılırdı.

Kırda, açık havada yaşamayı seven Romanlar için de Hıdrellez çok önemli bir gündür. Hıdrellezle birlikte havalar düzeleceği için daha rahat yaşayacaklardır. Bu yüzden Hıdrellezi çok güzel bir şekilde kutlarlar. Çeribaşı, Hıdrellezde muhakkak bir kuzu keserek, bu güne ne kadar önem verdiğini gösterirdi. Hali vakti yerinde olan diğer Romanlar de hıdrellezde kuzu keserlerdi.

Kuzuyu bütün olarak çevirerek sofraya koyan aile reisi ya da çeribaşı, kuzunun arkasına saklanıp hanımına; “kari te beni görüymisın?” diye sorar. Hanımı; “görmeyım be adam” deyince, “te senee iç görmeesın” diyerek, seneye daha büyük bir kuzu kesme dileğinde bulunurmuş

Bugün, Hıdrellez adetlerinin Makedonya Türklerinde çok canlı bir şekilde devam ettiğini görmek bizi çok sevindirdi.

Hatta şimdi Müslüman Boşnakların yaşadığı Çeltikçi (Orizari) köyünde, Boşnak kardeşlerimizin Hıdrellezi coşkuyla kutladıklarına şahit olduk.

Doryullu Köyünde Ayet Aga.

Yusuf Dede şenlikleri de eski coşkunluğunda olmasa da yine yedi Mayısta yapılmaktadır. Bu şenlikler özellikle orta ve doğu Makedonya’da yaşayan Türkleri bir araya getirmesi açısından bugün de önemini korumaktadır. Şenlikler şimdi, Dorfullu köyünde yaşayan Ayet Aga (Şerifov)  ve oğulları tarafından organize edilmektedir. Zaten Dorfullu köyü de Yusuf Dede’ye yürüme mesafesindedir.

Hıdrellez herkese kutlu olsun. Yeniden hayat bulan tabiat gibi herkesin ümit ve dilekleri gerçekleşsin.

  

.