VELES SAAT KULESİ (СААТ КУЛАТА ВО ВЕЛЕС) (KÖPRÜLÜ SAAT KULESİ)

 

    Köprülü saat kulesi atalarımızın inşa ettiği çok önemli bir yapıdır. Bugün de şehrin bayrağında kullanılan önemli bir semboldür.

Velesli hemşehrim  Yuliyana Miovska’nın, Veles niz minatoto (Geçmişte Veles) Facebook grubunda Saat kulesi ile ilgili Makedonca olarak paylaştığı  yazısını, paylaşıyorum.

Köprülü Saat kulesi hakkında net ve sağlam bilgiler içeren değerli bir araştırma olduğunu düşünüyorum.

Hüseyin ŞİRVAN- 01 Mart 2021 Bursa

 

VELES SAAT KULESİ (СААТ КУЛАТА ВО ВЕЛЕС) (KÖPRÜLÜ SAAT KULESİ)

 

            Veles’deki saat kulesi, 17. yüzyılın ilk yarısında, Osmanlı yetkilileri tarafından gözlemevi olarak şehir merkezinde inşa edilmiştir. (Burada gözlemevi kelimesi “gözetleme kulesi” karşılığında kullanılmıştır. Çünkü bu yapı ilk olarak, askeri amaçla gözetleme kulesi olarak inşa edilmiştir.)

            18. yüzyılın sonunda Veles’in Rönesans döneminde saat kulesine dönüştürüldü. O zamandan beri saat kulesinin çanı Veles vatandaşları için zamanı sürekli hatırlatıyor. Kendine özgü mimarisi ile bu görkemli taş bina, günümüzde de şehrin arması ve bayrağına uygulanan Veles'in vazgeçilmez sembolüdür. Kule, şehir merkezine güzel bir görünüm sağlar. Eski ahşap ve taş işçiliğinin bir ifadesi olan iç mekân, bu turistik cazibeyi daha da ilginç kılıyor. Yüzyıllara direnen şehir saati, kentsel mimari hayranlarının dikkatini hemen çekiyor.

            Saat kulesi otuz metre yüksekliğindedir. Türkler tarafından 17. yüzyılda gözetleme veya tüfek kulesi olarak inşa edilmiştir. Oradan, nöbetçi Türk askerleri, Hıristiyanların "barışçıl" ya da İmparatorluğa karşı bir "sürpriz" ihtimaline karşı, o zamanki yedi mahallede olan her şeyi izledi.

            Yaklaşık 3,5 asır önce kulenin askeri görevi bittiğinde, adı bilinmeyen bir Türk saat ustası kulede bugüne kadar çalışan bir saat mekanizması kurdu. Mekanizmayı kurar kurmaz, kulenin adı Şehir Saati olarak değiştirildi. Mekanizmanın her gece, gece yarısı "kurulması" ve ara sıra yağlanması gerekiyordu.

            Saat kulesinin iki yüz basamağı vardır. Karenin (kare gövdenin) en tepesinin altında, üç mekanizma bulunur. Birincisi zamanı ölçer, ikincisi saatlerin tıklanması ve üçüncü mekanizma zile bağlanmak içindir. O zaman Veles sakinlerinin evlerinde saatler yoktu, 20. yüzyıla kadar, hepsi için sadece Şehir Saati zamanı ölçüyordu.

            İlk çan 1735'te döküldü (çöktü) ​​ve yüz yıl sonra daha hafif bir zil ile değiştirildi. İlk çan çok büyük ve sesi çok yüksekti. Uzaktan duyulurdu.

            Eskinin yeniyle yer değiştirmesini, Türk seyahat yazarı Evliya Çelebi (seyahatnamesinde) kaydediyor. Zili değiştirme eylemi aynı zamanda şehirde anlatılan bir olayla da ilişkilidir. O dönemde Şehir Saatine doğru evi olan, tanınmış bir Türk beyi vardı. Hamile karısı bir gün dinlenirken uyuya kaldığında ve tam öğle vakti saat çalmaya başladığında kadın o kadar korktu ki erken doğum yaptı. (çocuğunu düşürdü). Bunun üzerine bey, doğmamış çocuğun kaybıyla baş edemedi ve zilin daha küçük ve daha sessiz bir zil ile değiştirilmesini emretti. Ama daha küçük zille bile, Şehir Saati Veles halkına saati kolayca "söyledi”. (duyurdu).

Yuliyana MİOVSKA