VARDAR NEHRİ VE MAKEDONYA

Vrtok Köyünde Vardar'ın kaynağı

Vardar, Makedonya’nın can damarıdır. Makedonya’yı boydan boya kat eden Vardar Makedonya’ya hayat vermektedir. Bu yüzden Vardar demek Makedonya demektir. Gostivar’ın Vırtok köyündeki kaynağından doğan Vardar, çevresine hayat ve bereket saçarak Şar dağının eteklerini takip edip Üsküp’e doğru yönelir. Vardar, yoluna devam ederken kendisine katılan dereler tarafından beslenerek Üsküp’e büyük bir nehir halinde ulaşır. Üsküp’ü doğu ve batı olarak ikiye bölerek güneye yönelir. Üsküp’ün iki yakasını birleştiren birçok köprü vardır. Bunların en önemlisi Makedonların da “Kamen Most” dedikleri, Taş Köprüdür. Taş Köprü fetih yıllarında Türkler tarafından yapılmıştır.

Üsküp Taş Köprü

Üsküp’ten sonra Körülü’ye (Veles) ulaşmak için derin bir vadinin tabanından geçerek ilerler. Bu vadi tabanının sağında Üsküp – Köprülü demiryolu hattı bulunmaktadır.  Sol tarafın yukarısında ise Üsküp – Selanik otobanı vardır.

Köprülü’yü de ikiye bölerek geçen Vardar, bundan sonra düzleşen bir arazi üzerinde yayılarak yoluna devam eder. Vardar ilerledikçe kendini besleyen derelerden aldığı sularla daha da büyür. Benim doğduğum köy olan Çeltikçi’nin Topolka deresi ve ona yakın olan Babuna deresi de Köprülü’nün güney çıkışında Vardar’a karışırlar. Köprülü’den sonra Gradsko, Negotino şehirleri yakınlarından geçtikten sonra Gevgeli’de Yunanistan topraklarına girerek Selanik’te Ege denizine dökülünceye kadar yoluna devam eder.

Negotino yakınlarında Vardar

Vardar nehri, 301 kilometresi Makedonya’da, 87 kilometresi de Yunanistan’da olmak üzere toplam 388 kilometredir.

Vardar, Köprülü’ye de bütün güzelliklerini sunar. Köprülü girişinde U harfi gibi bir dönüş yaparak burada adeta bir yarımada oluşturur. Bu kısımda bir de Mladost Gölü vardır. Burası 1960 – 1962 yılları arasında Vardar’ın sularından faydalanılarak oluşturulmuş yapma bir göldür. Etrafı ağaçlandırılarak harika doğası olan bir yer elde edilmiştir. Bölgenin turizm, spor ve dinlenme merkezidir.

Vardar, üstündeki demiryolu, yaya ve araba geçişine uygun köprüleri ile Köprülü’ye doyumsuz güzellikler katar. Eskiden insanların yüzdüğü Yayıntaş (Yanitaş) plajı ve bir dinlenme yeri olan Kahve Adası (Adaya Kave) de Vardar’ın oluşturduğu güzelliklerdir.

Demiryolu köprüsü, Vardar ve Köprülü

Vardar deyince içim cız eder.

Vardar ki, bizim hasretimizi taşıdı asırlarca Ege Denizi ile Anadolu'ya.

Kırmızı beyaz iplikten yapıp attığımız niyetlerimizi taşıdı.

Şimdi de memleketimizin havasını ve kokusunu bize taşıyor.

Ah Vardar, güzel Vardar...

Biz Vardar Ovasının çocukları seni hep yüreğimizde yaşatacağız.

 Vardar, biz Makedonyalı Türkler için çok önemli bir simgedir, kaybettiğimiz vatanımızı hatırlatır bize. Onunla duygusal bağımız vardır. Vardar Ovası türküsünü dinlediğimiz zaman içimiz sızlar, eski güzel günleri hatırlar, hiçbir zaman geri gelmeyecek olan bu günler için hüzünleniriz. Bu yüzden oralardan göç etmiş birçok göçmen Vardar’la ilgili soyadı almıştır. Vardar, Vardarlı, Şenvardar, Özvardar, Vardaryıldızı bunlardan bazılarıdır.

“Maya dağdan kalkar kazlar

Al topuklu beyaz kızlar”

Köprülü

Maya dağı, Köprülü’nün güneyinde bulunan bir dağın Türkler dönemindeki adıdır. Şar dağı da Makedonya’nın simgelerinden biri olduğu için türkü “Şar dağından kalkar kazlar” şekline de söylenir.