TEKRAR ÇELTİKÇİ’DE 2

 ÇELTİKÇİ SOKAKLARINDA BİR GEZİNTİ

16 Kasım 2022 Salı günü, doğduğum ve sekiz yaşımdan beri ayrı kaldığım köyümün sokaklarında dolaştım. Şimdi köyümün resmi adı Gorno Orizari (Yukarı Orizari), Makedonlar Orizari, burada yaşayan Boşnaklar ise Orizare diyorlar. Ama bizim için köyümün adı hep Çeltikçi’dir.

TEKRAR ÇELTİKÇİ’DE 1

             KARAMUSLİ YOLUNDA

               

Karamusli yolunda Boyacı yokuşu

15 - 16 Kasım 2022 Salı ve Çarşamba günleri yine köyümdeyim. İlk gün Karamusli yolunda, ikinci gün Çeltikçi sokaklarında gezinerek yetmiş yıl öncesine gittim. 

Çeltikçi, Köprülü'ye yürüme mesafesinde olan bir köydür. Şimdi daha da yakınlaşmış, çünkü Köprülü bizim köye doğru büyümüş.

MAKEDONYA, KÖPRÜLÜ, ÇELTİKÇİ KÖYÜNDE SÖYLENEN CUMHURİYET MARŞI

 Bu marşın, göçten önce Çeltikçi köyümüzün ilk okuluna gittiğim dönemde de söylendiğini hatırlıyorum. (1954)

Bizim köyümüzün insanları o zamanki Yugoslavya'dan Türklük bilinci ile göç ettiler. Yugoslavya'dan göç eden bütün Türkler aynı Türklük bilincine sahipti.

Atatürk’ün kurduğu Türkiye Cumhuriyetine ve Atatürk'e de büyük bir sevgi ile bağlılık duyguları besliyorduk. 

Çünkü, Türk milletinin ve devletinin tarih sahnesinden silinmekten Atatürk'ün kurduğu Cumhuriyet sayesinde kurtulduğunu biliyorduk.

"Karanlıktan kurtulduk biz, aydınlığa hazırız" cümlesi Cumhuriyetin getirdiği değerlerin ve aydınlığın nasıl farkında olduklarını gösteriyor.

Bu yüzden Cumhuriyeti yaşatmak birinci görevimizdir.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulduğu yıllarda Makedonya'da, Türkler tarafından söylenen Cumhuriyet Marşı:

DR. ELVİN HASAN'IN KİTABI HAKKINDA DEĞERLENDİRME

 KUZEY MAKEDONYA CUMHURİYETİ’NDE TÜRKÇE EĞİTİMİN ÖRGÜTLENMESİ VE YÖNETİMİ.

Dr. Elvin HASAN

 

Son Makedonya gezimde, Makedonya’da Türkçe eğitime yıllarca hizmet etmiş dostum emekli öğretmen Hamdi Hasan’a konuk oldum. Benim için kısa fakat çok verimi bir buluşma oldu. Türk Dünyası, Makedonya Türklüğü ve Türkçe eğitimi konularında fikir alış verişinde bulunduk. Kendisine ve muhterem eşine çok teşekkür ediyorum.

Ayrıca Hamdi Beyin bana, oğlu Dr. Elvin Hasan’ın kitabını hediye etmesi güzel bir sürpriz oldu.

Dr. Elvin Hasan değerli bir eğitimci ve siyaset insanıdır. Devletin üst kademelerinde önemi görevler almaktadır. Kitapta, Balkanlarda Türklüğün 1500 yılı aşan tarihinin özeti çarpıcı bir şekilde verilmiş.  Makedonya’da Türklerin eğitim mücadelesi de rakamlarla bilimsel olarak anlatılıyor. Kitapta anlatılan bazı dönemleri bizzat yaşamış biri olarak çok etkilendim. Kendisini gönülden kutluyorum. Makedonya Türlüğü adına gelecek için ümitlendim. Sizin ve daha nice okumuş, yetişmiş, Türklük bilincine sahip insanımız sayesinde, Makedonya’da Türkler için daha güzel bir gelecek olacağına inanıyorum.

Dr. Elvin Hasan’ın “Kuzey Makedonya Cumhuriyeti’nde Türkçe Eğitimin Örgütlenmesi ve Yönetimi” kitabından bir bölümü sunuyorum.

Hüseyin ŞİRVAN-23 Ağustos 2022

 

KÖPRÜLÜ’DE BİR CADDE

 

ВЕЛЕШКАТА УЛИЦА НА АДВОКАТИ И ДОМАЗЕТИ.

VELEŞKATA ULİSA NA ADVOKATİ İ DOMAZETİ

VELES (KÖPRÜLÜ) AVUKATLAR VE İÇ GÜVEYİLERİ SOKAĞI.  

"Başpiskopos Mihail" Caddesi, eski "Vladimir Nazor", bir zamanlar avukatların, sanatçıların, doktorların, marangozların, şekercilerin, kasapların yaşadığı bir caddedir.

OHRİ’DE BİR ARİF AMCA (VELESPİTÇİ ARİF USTA)

              

Arif Amca ve yeğenim Necmettin Dervent ile
Ohri'de. Yıl 2004.

2004 yılında memlekete ilk gittiğimizde Ohri’ye de giderek iki gece kaldık. Güzel bir tesadüf Arif İsmail Amcayı karşımıza çıkardı.

Arif Amcayı sabah namazı için gittiğimiz Tekke Camii’nde tanıdık. Namazdan sonra cemaat kahve ocağının merdivenlerine yöneldiğinde, biz çıkıp çıkmamakta kararsız kaldık, bir davet bekledik. Bir gün önce Şeyhin oğlu Erol Bey bize tekkeyi gezdirdiği için çıkılan yerin yazlık kahve ocağı olduğunu biliyorduk. Beklediğimiz davet ufak tefek, yaşlıca, sevimli birinden geldi.

“Ade, ne duruysunuz buyurun, buyurun” deyip iki eliyle işaret ederek adeta bizi merdivenlere doğru itti. Kahve ocağındaki sabah sohbetine iki yabancı olarak katıldık. Bizi pek yadırgamadılar, tanımaya çalıştılar. Buralardan göçtüğümüzü öğrenince, bizde, kendilerinden bir parça buldukları için olsa gerek, daha rahat konuşmaya başladıklarını hissettim.

MAKEDONYA TÜRKLÜĞÜ İÇİN BÜYÜK TEHLİKE

 

Makedonya-Radoviş-Kocalı  Köyü

Günümüzde Makedonya Türklüğü için ne Makedonlar ne de başka Hıristiyan milletler birinci derecede tehlike değildir.

Makedonya Türklüğü için en büyük tehlike Türkiye Cumhuriyetine düşman, Türklüğe düşman, Atatürk’e düşman Siyasal İslamcılardır. Makedonya Türklerini, Türk kimliğinden koparıp Müslümanlığı kullanarak başka kimliklere sokmak istiyorlar. Makedonya’dan Türklüğü silmek istiyorlar. Ama bilmiyorlar ki, Türklüğün olmadığı yerde Müslümanlık da olmaz.

Bunlar Türkiye’deki tarikat ve cemaatlerin uzantılarıdır ve Türkiye’deki iktidar tarafından desteklenmektedir.

ÇELTİKÇİ KÖYÜNDE EĞİTİM VE GÖREV YAPAN ÖĞRETMENLER

 Çeltikçi (Orizari) köyü Makedonya’nın Köprülü (Veles) kasabasına bağlı bir Türk köyüdür. Tarih boyunca nüfusunun tamamı hep Türk olmuştur. Ancak 1920'li yılların sonlarında Türkiye'ye göç eden ailelerin mallarını satın alan 8-10 hane Hristiyan köyümüze yerleşmiştir. 

Çeltikçi İlkokulu. 2008

1912-1913 Balkan savaşlarından sonra Makedonya  Sırp hakimiyetine girmiştir. Sırpların ilk yaptığı iş Türkçe Eğitimi yasaklamak olmuştur. Sırplar çok dilli eğitime son vererek Türk çocuklarının Sırpça eğitim görmelerini zorunlu hale getirmiştir. Aynı zorunluluğu Makedon ve Arnavutlara da uygulamışlardır. 

            Bu dönemde Çeltikçi'de de eğitimin Sırpça yapıldığını görüyoruz. Köye Sırp öğretmenler gelmiş. Bazı dönemlerde babasız ve evin tek erkek çocuğu okula alınmamış, Türk çocuklarının okula gelmesi bahanelerle engellenmiştir. 

            1945 yılında Makedon Eğitim sistemi yeniden düzenlenmiştir. Makedoncanın Resmi Dil olmasıyla birlikte, Balkan Savaşından sonra yasaklanan çok dilli (Makedonca, Türkçe, Arnavutça ve Sırp-Hırvatça) Eğitim 1944 yılında yeniden başlamıştır. Bu dönemde yoğun bir okullaşma çalışması başlamıştır. 1945 yılında Çeltikçi'de de okul inşaatı başlamış, zorluklar nedeniyle ancak 1947 yılında açılabilmiştir.

ÇELTİKÇİ (ORİZARİ) KÖYÜ VE ÇELTİK

            

Çeltik tarlasında Çeltikçililer - Menemen
Soldan, Hasan Güler, Alo Yaşar, Niyazi Şirvan,
Veli Dednin Bahrettin, Hüseyin Şirvan (ben),
adını hatırlayamadığın başka köyden biri,
Kolo İbo, Aşşa Küüli Hasan Dervent Dayı.
(1962)

 Benim de doğum yerim olan Çeltikçi köyü, Makedonya’nın Köprülü (Veles) kasabasına bağlı büyük bir köydür. Türklerin bu bölgeye yerleştikleri ilk zamanlardan 1953 göçüne kadar yüz yıllarca bu köyde sadece Türkler yaşadı. Türkçeden başka bir dil konuşulmadı. Konuşulan Türkçede Anadolu’nun birçok yerinde unutulan öz Türkçe kelimeler kullanılmaya devam ediyordu.  Sadece meraklı olan ve ihtiyaç duyan erkekler Makedonca öğreniyordu. Makedoncayı ve diğer balkan dillerini derdini anlatacak kadar bilenlerin yanında yazı ve konuşma diliyle çok iyi bilenler de vardı.

            180-200 hane olan Çeltikçi’ye 1920’li yıllarda Türkiye’ye ilk göç edenlerin yerine 8-10 hane Hıristiyan gelmiş sadece. Göç edinceye kadar bu az sayıdaki Hıristiyan içimizde barış içinde güvenle yaşadı. 1953 göçünden sonra buraya yerleşen Boşnaklar bu Hıristiyanları köyden kaçırdıkları için, şimdi köyde sadece Novipazarlı (Yenipazar) Boşnaklar yaşıyor. Camimiz ve türbelerimizle burası hala bir Müslüman köyüdür.

ÖMER SEYFETTİN KÖPRÜLÜ’DE (VELES)

           

 Köprülülü Makedon yazar Lyupçe Danev Ömer Seyfettin’i anlatıyor.

Bir Makedon yazarın Ömer Seyfettin’i bu kadar tanıyıp benimsemesi bana çok ilginç geldi.

 Danev,  Ömer Seyfettin beş yıl Köprülü’de görev yaptığı için onu kendi değerlerinden biri olarak görüyor. Ömer Seyfettin’in Köprülü’de tuttuğu günlükten, Köprülü’nün o dönem hayatı hakkında kesitler aktarıyor. Onu çok iyi tanıdığı açıkça anlaşılıyor. Onun Devrimciliğini, hikâyeciliğini, Türkçeye katkılarını ve edebi kişiliğini anlatmaya çalışıyor.  Veleslilerin onunla gurur duyması gerektiğini söylüyor. Biz Türklerin Ömer Seyfettin ile gurur duymamız çok normal. Bir Makedon’un gurur duyması ise olağan üstü bir olaydır.

Günümüzde bazı Makedonlar Osmanlı - Türk dönemi için “Kölelik Yılları” tabirini kullanıyor. Günlükte anlatılanlardan bu tabirin çok yanlış olduğu ortaya çıkıyor. Osmanlı – Türk döneminde Makedonların dini inançlarına ve kültürlerine saygılı, onları devletin normal vatandaşı olarak gören bir anlayış ve uygulama görüyoruz. Türkler olmasaydı Makedonların, Bulgar ya da Sırplar tarafından asimile edilmeleri kaçınılmazdı. Bu tarihi bir gerçektir.

ÇELTİKÇİ’DEN İZMİR’E: AŞAA KÜÜLİ HASAN DAYI

 

Aşşa Küüli Hasan Dayı

Hasan Dayımın (Hasan Dervent) öldüğünü duyduktan sonra iki gün boyunca dilime bir türkü takıldı: “Çekti bizi şu İzmir’in taşi toprai”. Yolda, arabada, derste, evde farkında olmadan bu türküyü mırıldanır oldum. Hem de Hasan Dayının Rumeli şivesi ile...  

“Az yaşa çok yaşa akibet gelcek başa!” der bizim Rumeli’li hemşehriler... Hasan Dayı da Türkiye ortalamasına göre uzunca yaşadı doksanına yaklaşmış yaşıyla... Geçen yüzyıl başlarında Makedonya’nın Köprülü kasabasına bağlı Çeltikçi Köyü’nde başlayan hayatı İzmir’de noktalandı. Çeltikçi köyü eskiden şimdi bulunduğu yerden daha aşağılarda, Topolka deresinin karşı tarafında bir yerde bulunuyormuş. Babamın dayısı olan Hasan Dayı’nın babası Hüseyin Dayı aşağıdaki köyden şimdiki köye en son taşınan kişi olmuş, bu yüzden aşağı köylü lakabı önce ona sonra da Hasan Dayı’ya kalmış, tabi Çeltikçi ağzıyla ‘Aşaa Küüli’ olarak... Aşaa Küüli Hasan’ı bilmeyen Çeltikçili yoktur.

Kendine has bir şahsiyetti; sesi çok güzeldi. Özellikle Rumeli türkülerini kendine has şivesiyle çok güzel okurdu. Onun bulunduğu mecliste türkü okunmaması mümkün değildi. Şakacı, hoş sohbet çevresinde çok sevilen bir insandı. Yavaş yavaş şuurunu kaybeden Hasan Dayı, başkasına fazlaca yük olmadan bu dünyadaki macerasını tamamladı.

MAKEDONYA - KÖPRÜLÜ - ÇELTİKÇİ İLKOKULU

Geçenlerde telefonuma bir mesajla birlikte iki fotoğraf geldi. Fotoğrafları görünce heyecanlandım. Biri göç esnasında pasaportlar için köyümüze fotoğraf çekmeye gelen fotoğrafçı tarafından çekilmiş bir aile fotoğrafı. Diğeri de ondan önce çekilmiş ve birçok kişiyi ilgilendiren tarihi bir belge niteliğinde olan bir okul fotoğrafı.

Fotoğrafları Bursa’da yaşayan Murat Atlamaz Bey göndermiş. Biraz araştırınca annesinin Çeltikçili olduğunu ve anne tarafından, (yiğit lakabıyla anılır Burni Asan) Hasan Topçu’nun torunu olduğunu öğrendik. Hasan amcayı Mersinli’den hatırlıyorum.